---

 

شیعرەکە لە دیوانی چاپی جەعفەردا عینوانی 'گیانەکەم' ی پێ دراوە. من عینوانی ناو چاپی ئەنیسیم هەڵبژارد، کە پڕ بە پێستی ناوەرۆکی شیعرەکەیە.

نامە شیعرییەکی ناو بنەماڵەی شاعیرە، بە گەلێک پرسیاری بێ وەڵامی خوێنەرەوە!

جەعفەر لە پەراوێزدا نووسیویەتی: "بۆ کاکی- حاجی سەید محەممەد نوورانی". واتە ڕووی شیعرەکە لە کاکیەتی بەڵام روون نییە ئەو داخەی کاکی کە لە دڵی شاعیردا بۆتە قەڵات. ئاماژە بە چ ڕووداو یان بارودۆخێکە. وێدەچێت گرفتێکی ژیانی کاکی بێت کە ئیمە پێی نازانین.

هەروەها نازانین "ئەو هەموو دەردانە"ی خودی شاعیر کامانەن وا لە فەردی دووهەمدا لێیان دەدوێت- دەردێکی زۆر کە گەیوەتە ئەنجامی ڕۆیشتن و کۆچ کردن (یان تەنانەت خۆشاردنەوە) ی شاعیر. پاشماوەی شیعرەکە شەرحی دەرەنجامی ئەو دەردانەن. ئایا ئەو دەردانە هەمان خەفەتی گیروگرفتەکانی کاکی شاعیرن یان شتێکی شەخسی و تایبەت بە خۆین؟ من وا هەست دەکەم و لە شیعرەکەدا وای دەبینم کە دەردەداریی خۆیشی ئەنجامی گێرە وکێشەکانی کاکی بن.

لە شیعرەکە وا دەردەکەوێت کاکی ئاوات، سەید محەممەدی نوورانی- کە شاعیرێکی خۆش مرخیش بووە، بە شیعر یان بە نامەی پەخشان هەواڵی ئەوی پرسیبێت و گوتبێتی لە کوێی و بۆ دیار نی؟ ئەویش لە وەڵامدا ئەم شیعرەی بۆ ناردبێت.

شاعیر لە فەردی سێهەم وچوارەمدا ئادرێس یان ناو ونیشانی خۆی بۆ کاکی دەنووسێت و دەڵێ لەو چوار جێگایە لە یەکیاندام: گوزەرگەی عاشقان، مەنزڵگەی دڵان، باخی گوڵان، یان چیای بەرزی وڵات.

کێشەی شیعرەکە فەردی مەقتەع واتە کۆتاییەکەیەتی. ئەنیسی فەردەکەی ئاوا تۆمار کردووە:

"دیارە گەرپرسی لە کوێیە کامیلی بێچارەکەم..."

پرسیاری دەست بەجێی خوێنەریش ئەوە دەبێت: چ کەسێکە وا بۆی هەیە بپرسێت کامیلی بێچارە لە کوێیە؟ مخابن شیعرەکە ئەوە ڕوون ناکاتەوە و وەڵامی پرسیارەکە ناداتەوە.

کاک جەعفەر و هاوکارەکانی بۆ چارەسەری ئەو گرفتە شیعرەکەیان بەم شێوەیە دەرهێناوە:

"یار ئەگەر پرسی لە کوێیە کامیلی بێچارەکەم..." و بە گوێرەی ئەوان، ئەو کەسەی وا بۆی هەیە پرسیارەکە بکات، یاری شاعیرە. ئایا ئەوە گۆڕانکارییە شاعیر خۆی، دوای چاپی ئەنیسی، لە شیعرەکەیدا داوە یان گۆڕانەکە کاری کاک جەعفەرە؟ پرسیارێکی تر ئەوەیە یاری شاعیر بۆچی هەواڵی ئەو لە شێخی زەنبیل دەپرسێت؟ شێخ، براگەورەی شاعیرە و لە نەریت و داب و شێوەی پەیوەندی لە ناو بنەماڵەیەکی ئایینی- شێخایەتیدا واهەیە ئەستەم بێت یاری ئاوات بچێتە لای شێخ و بڵێ ئاوات لەکوێیە؟!

باری خۆی داوە بە عەرزا: واتە مەینەتی و نەهامەتی میوانمە و ناڕۆن، بەڵام شادی و خۆشی هەڵاتوون و لام نەماون.

تۆ دەزانی: واهەیە میسراعەکە بە شێوەی ئیخباری (نەک پرسیاری) ش بخوێنرێتەوە و نیشانەی پرسیاری لەبەردەم دانەنرێت. ئەودەم دەبێ ئاوا بخوێنرێتەوە: تۆ خۆت ئاگاداری و دەزانی بەو هەموو دەردانەوە چیم لێ بەسەر هات. بەڵام ئەگەر شاعیر خۆی وای نەنووسیبێت، ئێمە بۆدەبێ دەستی تێوەردەین.

مەنزڵم کوێیە: دەکرێ لە درێژەی فەردی پێش خۆشیدا بخوێنرێتەوە و وەک ئەو بە بێ نیشانەی پرسیار، واتە تۆ خۆت دەزانی مەنزڵم کوێیە. بەڵام درێژەی میسراعەکە ئەو حاڵەتە هەندێک ئەستەم دەکات.

چم: چیم.

دەبا عەرزت بکەم شوێن بێ لەلات: با ئاگادار بی، با بزانی، با دیار بێت لە لات، با ڕوون بێ لە لای تۆ

یا گوزەرگەی: وشەی 'گیانە'، معترضەیە و وەک ناوئاخن بۆ پڕکردنەوەی کێشی شیعرەکە دانراوە دەنا هیچ دەورێکی نییە و لە دۆخێکی ئاسایی و غەیرە شیعریدا، عیبارەتەکە دەبوایە بەم شێوەیە بنووسرایەت: یا گوزەرگەی عاشقان یا مەنزڵگەی دڵان.

شوێن هەڵگرتن: بە شوێندا چوون. زاراوەیەکی ڕاوچیانیشە بۆ تەماڵ هەڵنان واتە دۆزینەوەی ڕاو.

هەزارە: هەزار ویەک لایی کەروێشک، هاتوچۆی کەروێشک لە سەر بەفر بۆ شوێنە ونکە(هەنبانە بۆرینە).

شوێن هەڵگرتن و هەزارە کردن دوو کرداری دژ بەیەکن. یەکەمیان هەوڵی مرۆڤە بۆ دۆزینەوەی ڕاو (لێرەدا کەروێشک) و دووهەمیان هەوڵی کەروێشکە بۆ پووچەڵ کردنەوەی هەوڵی مرۆڤ.

کەس نەکێڵ و بەردەڕەق و بێ حاسڵات: هەرسێکیان ئاوەڵناون بۆ شوێنی بێ کەڵک لە کشتوکاڵدا. شاعیر دەڵێ من لەو سێ شوێنەی سەرەوە دەدۆزرێمەوە، واتە لەهەرکوێیەک بم کاری بێ حاسڵ و بێ کەڵک دەکەم و بەکورتی، کەسێکی دانیشتووی بێ ئەرک و کارم و هیچم لە دەست نایەت (ئەوەش دەکرێ زیاتر واتای کۆمەڵایەتی و تەنانەت سیاسی هەبێت تا ئابووری).

بەحری عەرووزیی شیعرەکە

رمل مثمن محذوف: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن