|
دیوانی نوێی شیعرهکانی سهید کامیل ئیمامی (ئاوات) نووسین و ئامادهکردنی: ئهنوهر سوڵتانی |
|
پارچە شیعری ژمارە ٢٥ سکاڵا گەر دەپرسی چۆنە "کامیل" کاکە، دەردی کارییە برسییە، بێ هێزە، گێژ و وێژە، کاری زارییە ڕۆژ حەواسی پێ نییە، شەو خەستە و تەنبەڵ، دەڵێی کۆڵەکێشیی کردووە، تاکوو سەحەر هاوارییە وا بڵاو و دەرهەم و لەتلەت بوو وەک زولفی بوتان فکر و ئەحواڵ و حەواسی عەینی تۆوی شارییە غەیری کوندی ماڵ خراپ و وشکە سۆفی ڕیش درێژ، کێ دەڵێ ئەم وەختە خۆشە؟ گەرچی ئەمری بارییە! مام مەلاش، ڕەببی کوتوپڕ بێ! هەدادانی نییە کاری هەر قوولە و هەرایە، ئەم سەر و ئەو خوارییە خۆشییە لەو، چونکە مانگی خێرە، سەرفترەی هەیە دەک بە زووخاوی ڕەشی بێ! هەر بە فکری زارییە نان دەخۆم ئەمنیش بە قوززەڵقورتە، چا زووخاومە گەر دەپرسی چۆن دەژی کامیل، ئەویش بێعارییە!
لاپەڕە ٦٢ ی دیوانی چاپی ئەنیسی ______________________________________ تەنز و تەوس و پلار پێدادان بەشێکی دیکە لە ناوەرۆکی گشتیی شیعری ئاوات پێک دەهێنن. ئەو تەوس و پلارە هەندێک جار ئایین و مەلا و سۆفیش دەگرێتەوە لەکاتێکدا خۆی ئیماندارێکی قورس و قایم و تەنانەت مەلا و پێش نوێژیش بووە و وەک بەشێک لە بنەماڵەی شێخانی زەنبیل سۆفییەکی زۆریشیان لە شار وگوندەکانی کوردستاندا هەبووە. ئەو ناتەباییە لە نێوان کردەوە و ووتاردا، یەک لە دیاردە گرنگەکانی کاری هەڵسەنگاندنی کەسایەتی شاعیر و بەرهەمە شیعرەکانیەتی. بە بۆچوونی من، وەک لە بەرهەمی گەلێک شاعیری کلاسیکی کورد و عەرەب و فارس و تورکی ناوچەکەدا دەبینرێت، باسی دڵداری و ئەوین و شەراب و سەرخۆشی دەکەن لە کاتێکدا هیچکام لەوانە لە ژیانی ئاسایی ئەواندا بوونیان نییە، ئاواتیش لێرە هێرشی کردۆتە سەر هەندێک دیاردە، کە لە ژیانی ڕۆژانەیدا دژیان نەوەستاوە هیچ، تەنانەت خۆی بەشێک و پارچەیەک لەوان بووە. بە تایبەت کە وەها لە ڕەخنە گرتنەکانی ناو ئەم شیعرەدا چۆتە پێشەوە کە بانگ و سەڵا و سڵاواتی مەلای بە قوولە و هەرا داناوە و بە پێچەوانەی "تەڕاویح" ی شەوانی ڕەمەزان کە تێیدا هەموو شەوێک سەدان جار دەڵێن السلام السلام یا شهر الرمضان یا الوداع الوداع یا شهر الرمضان واتە ١٥ شەوی مانگ بەخێرهاتنی دیاردەی ڕۆژوو و ڕەمەزان دەکەن و ١٥ ڕۆژی دوایی ماڵئاوایی لەگەڵ دەکەن، ئەو لە بنی کوولەکە دەدات و دەپرسێت "کێ دەڵێ ئەم وەختە خۆشە؟" و تەنانەت لە درێژەی میسراعەکەدا کێشە قووڵتر دەکاتەوە کاتێ دەڵێ "گەرچی ئەمری بارییە"! واتە دەزانم ئەمری خوداشە بەڵام بەخودا خۆش نییە! ئەگەرێکی دیکە بۆ هەڵێنانی ئەو مەتەڵێ ناتەباییە لە نێوان قسە و کردەوەدا، ئەوەیە ئاوات وشکە سۆفی نەبووبێت و مرخی شاعیری و ئەدەب دۆستی و ژیانی سیاسی- کۆمەڵایەتییەکەی گەیاندبێتیە لووتکەیەکی بەرزتر لە سۆفییەکی تەهلیلەکار و تارکی دونیا. هەر چۆنێک بێت، نیشانەی هەردوو دیاردە بە سەر شیعری ئاواتەوە دەبینرێت و بۆ کەسێکی وەک من کە تایبەتمەندی شاعیر لە ڕێگەی شیعرەکانیەوە هەڵدەسەنگێنێت، هەردوو لایەنەکە بەرچاون. ئێمە پێویستمان بە هەڵسەنگاندنێکی هەمەلایەنە بەڵام لایەن نەگر لە کەسایەتی مامۆستا هەیە. ئایا ئەو خەڵکانەی وا لە نزیکەوە ناسیویانە و دۆستایەتی و خزمایەتی و نزیکایەتییان لەگەڵیدا هەبووە دەتوانن بێ لایەنی بپارێزن و لە جیاتی ئەوەی وەک تەزکەرە نووسانی کۆن تەنیا بە شان و باڵی کەسەکەدا هەڵبڵێن ڕوانینێکی هەمەلایەنە و بەرچاو ڕوونکەرەوە لە پێکهاتەیەکی گشتی بدەن بەدەستەوە کە "سەید کامیلی ئیمام زەنبیلی (ئاوات)" بێت؟ ئەم کارە زووتر بکرێت باشترە دەنا ئەگەر هاوتەمەن و هاوماڵ و هاوڕێکانی چوونە سەفەری بێ گەڕانەوە، تاقە سەرچاوەی کار هەر دەبێتە شیعرەکانی و ئەوانیش بە دەیان ئەگەر و مەگەرەوە، ڕاست وەک کاری ئێستای من لە دوورە وڵاتی و بێ سەرچاوەییدا. ڕووی قسەی شاعیر لێرەدا لە 'کاکە' یە. کێیە ئەو کاکەیە؟ دەتوانێ خوێنەری شیعرەکە بە گشتی بێت، دەتوانێ براگەورەی خۆی واتە سەید محەممەدی نوورانی شێخی زەنبیل بێت، دەشتوانێ دۆست و برادەرێکی خۆی بێت. ئەوە بە کەس ڕوون نابێتەوە مەگەر لە نوسخەیەکی شیعرەکەدا بە ڕاشکاوی ڕاگەیێنرابێت یان کەسانی نزیک لە شاعیر بیرەوەری ڕاستەوخۆیان لە بابەتەکە هەبێت. کاکە هەرکەسێکە، دەبێ لە دڵ و دەروونی شاعیر نزیک بووبێت کە داخی بێتاقەتیی خۆی لە ڕۆژووگرتنی مانگی ڕەمەزان لای ئەو هەڵڕشتبێت. سێ فەردی یەکەمی شیعرەکە و فەردی کۆتایی (مەقتەع)، شەرحی ئەحواڵی پەرێشانیەتی بە دەست ڕەمەزانەوە کە خۆشی لە چارەی نایەت بەڵام وەک بێگاری کردن بۆ ئاغا، ئەویش مەجبوورە بۆ مەعبوود و بۆ باوەڕە ئایینییەکەی بیکات و ڕۆژووەکە بگرێت. تەعبیری بێ حەواسی و حەواس پەرێشانی دوو جار لەو سێ فەردەی سەرەتادا دووپات بۆتەوە. وشەی "زاری" بە واتای گریانیش دوو جار بۆتە ڕەدیف بۆ سەروای فەردی دووهەم و شەشەم. فەردی چوار تا شەش، داخی دڵ ڕشتنە! بەربینگ بە مەلا و وشکە سۆفی گیراوە و خەتای بارودۆخەکە خراوەتە ئەستۆی ئەوان کە دەڵێن ڕەمەزان "وەختێکی خۆشە'! وشکە سۆفی بەختی هەیە لەبەر ئەوەی شاعیر جارێک سیفەتی ڕیش درێژی بۆ هێناوە و لەکۆڵی بۆتەوە بەڵام مەلا! هەی کوتوپڕ بێ مەلا، بۆچی هەدادانی نییە، ئەو قوولە وهەرایە و ئەو سەر وخوارچوونە [ی سەربانی مزگەوت؟] ی لە چییە [دەچێ بانگ و سەڵا دەدات]؟ خۆشیی چییەتی؟ ئەو هەموو گریان و زاری [و پاڕانەوە لە خودا]یە چییە دەیکات؟ هەر بۆ ئەوەی خێر و سەرفترە وەربگرێت؟ دەک بە زووخاوی ڕەشی بێت! خۆ خۆی و ڕەمەزان ژیانیان بۆ نەهێشتووم، لەباتی نان قوزەڵقورت دەخۆم و لە جیاتی چایی زووخاو دەنۆشم، تەنانەت ژیان بە بێعاری ڕادەبوێرم دەنا دەبوو بمردایەم! بە کورتی، هیچ بەیان و ڕاگەیاندنێک دژ بە ڕۆژوو و ڕەمەزان لە لایەن ئیماندارێکی موسوڵمانەوە، لەوە بەهێزتر نابێت! واتای چەند وشەی ناو شیعرەکە: تۆوی شاری: نەمزانی چییە. لە موکریان بیستوومە دەڵێن وەک تووی هەرێز پەرش و بڵاو بووەوە. ئەوەی ئێرەش واتایەکی هاوچەشنی هەیە. (لە هەنبانە بۆرینەدا نەمدۆزییەوە). باری: خودا کوتوپڕ: مردنی لە ناکاو، سەکتە قوولە: قیژە و هەرا(هەنبانە بۆریئنەی مامۆستا هەژار) سەرفترە: باجی ئایینی لە گەنم یان دانەوێڵە بەرانبەر بە هەر موسوڵمانێ، زەکات (هەنبانە بۆرینە) زووخاو: کێم و خوێنی تێکەڵاو (هەنبانە بۆرینە) قوزەڵقورت: گیاندارێکی بچووک (حەشەرە) یێکە چوار باڵی هەیە (هەنبانە بۆرینە).
|