دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئاماده‌کردنی: ئه‌نوه‌ر سوڵتانی
شیعری ژمارە ٢٣٧
زمانی دڵ
|
دەدوێ، بەڵام زمانی لەتە
بێ ویساڵی دڵ[1] گەردیگلان، ١٣١٩ی هەتاوی (لاپەڕە ٨٧ ی چاپی ئەنیسی و ١٠٧ ی چاپی جەعفەر)
___________________________________ عینوانی شیعرەکە لە هەردوو چاپدا وەک یەکە. غەزەلێکی غەرامییە و لە ساڵانی سەرەتای شاعیریی ئاواتدا گوتراوە. لێرە و لە زۆر شوێنی دیکەدا، ئاوات لەگەڵ دڵی خۆی دەدوێت یان شەڕی لەگەڵدا دەکات، یان خۆی لێ جیا دەکاتەوە و حیکایەتی خۆی و ئەو، وەک سێهەم کەس، بۆ خوێنەر دەگێڕێتەوە. ئەو هەڵاتن و ڕۆیشتنەی دڵی شاعیر و بێ دڵ و بێ هەست پیشاندانی خۆی چەشنە هەڵوێست گرتنێکە کە ئەگەر وەک ئەویندارێک بڕوانینە خاوەنەکەی، ئەوپەڕی توانەوە لە گراوی و دڵدار دا دەگەیێنێت و ئەگەریش وەک سۆفییەک سەیری بکەین، خەفەتێکە لەوەی دڵی مەکۆی عیشقی ئەفرێنەر نابێ غایب بێت و ئەوە ناتەواوییەکە لە عارفدا کە بۆ چرکەیەکیش دڵی لە یادی خودا دوور کەوێتەوە. مەولەوی ڕۆمی دەڵێ: "گویند رفیقانم کز عشق نپرهیزی؟ از عشق بپرهیزم، پس با چە درآمیزم!" ئەو عیشقە دەکرێ بە ئەوینی خودایی واتا بکرێتەوە. لەتە: ئاماژەیە بە لەت بوون و قەڵەشت تێکەوتنی قەڵەمی قامیش کە لە ڕابردوودا کەرەسەی نووسین بوو و قەڵەشتێک دەخرایە نووکیەوە. نامێکی ڕێکی: نامەیەکی ڕێک و پێکی ئەم خامەیە واتە منی شاعیر... عەرزت دەکا: شاعیر عەرزی دڵی دەکات. سیاکار: گازندەیە لە دەست زەمانەی ژیانی شاعیر کە خەڵکانی خراپەکار تێیدا ڕێزی زیاتریان هەیە لە کەسێکی دەست ودڵ پاکی وەک ئەو. هەربۆیەش دەڵێ بەرپرسیایەتی ئەو هەڵاتن و ڕۆیشتنەی دڵ لە ئەستۆی منە. شاعیر لێرەدا خۆی بە سیاکار دادەنێ و دەڵێ دڵم لە دەست ئەو سیاکارییەم بوو هەڵات و لام نەما. تاریف دەکەی لە: بە زمانی پاک و بێ خەوشی دڵ واتە ئەوەی وا بە ڕاستی لە دڵمدایە و درۆی تێدانییە، بە دڵمی دەڵێم و پێیدا هەڵدەڵێم، تۆی قەڵەمیش باوەکوو لەت کراوی، دیسانەکە دەتوانی ئەو عەرزی حاڵە بگەیێنیە گوێی دڵ، کەوا بوو، ئافەرین بۆ تۆ ئەی قەڵەمی پەیامبەر! ئەو ئاڵۆزییەی وا لە واتای خیتابی شاعیر و ناوهێنانی دڵدا هەیە سەرچاوەکەی هەر ئەو مەسەلەیەیە کە لە سەرەوە گوترا و دەبێ خوێنەر خۆی بتوانێ کڵافەکە بکاتەوە و بزانێ ئایا ئاوات وەک مرۆڤێکی ٣٧ ساڵان ئەوینی زەوینیی هەیە و وەک هەموو کەسێکی دیکە، عاشقی کیژێکی جوانکەڵە بووە، یان سۆفیایەتی وای لێکرتدووە ئەم زەوینە پان و بەرینە بەجێ بهێڵێت و لە فەزایەکی خاڵیی ئاسماناندا بگەڕێت و بیری وەک مانگی دەسکرد بنێرێتە حەوت قاتی ئاسمان بۆ لای باوەڕێکی ئایینی و خودا. شیعرەکە بە گوێرەی هەڵوێست گرتنی خوێنەر دەتوانێ بەرەوە دوو ئاقاری تەواو جیاواز بڕوات، ئەوەش گەلێک ئاسایی دەنوێنێ لەبەر ئەوەی بۆ نموونە، شیعرەکانی ئەحمەدی کۆر لەر خوێندنەوەی ئاساییدا سەداسەد عاشقانەن بەڵام نیشانەی وایان پێوە دەبینرێت کە ئەو دڵدارەی وا شاعیر بە زوڵف و ڕوویدا هەڵدەڵێت پێغەمبەری ئیسلام بێت. هەمان ئەو گومانە بۆ شیعری فارسیی حافزی شیرازی دەکرێت کە هەندێک کەس بە سۆفییانەی دەزانن و وای لێکدەدەنەوە. بەحری عەرووزیی شیعرەکە: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن |