دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)
نووسین و ئاماده‌کردنی: ئه‌نوه‌ر سوڵتانی
شیعری ژمارە ٢٢١
دڵی ئاوارە
|
ئەی هاواڵ هاوار، دەردم گرانە! لە تاو دەردی خۆم مەرگم میوانە هێندیش ناوەستێ بەخێری بێنم ڕۆحە خەستەکەی زوو بۆ دەربێنم بیدەمە دەستی بیبات و بڕوا ئیجازەی بدەم بۆ هەرکوێ دەیبا خۆشیی نەدیوە، پەروەردەی خەمە بۆ بوردەباریی، هاواڵی کەمە یەکجار لەمێژە خەم خۆراکییە خەم بابەگەورە، میحنەت دایکیە! سەرفیراز نەبن لەو دایک و بابە! قەدری والیدەین هەرچەند سەوابە بەڵام ئەوانە یاخوا نەمێنن کە ڕۆحی شیرین لەمن دەستێنن ئێستە دووسەعات دوای نیوەشەوە کە عالەم هەموو ئالوودەی خەوە ئەمن و ئەستێرەی ئاسمان بێدارین هەردوکمان وەک یەک دڵ بریندارین فریشتەی ڕەحمەت لێمان تۆراوە نەگبەت لە سەرمان قنجکە سڵاوە! دەک بەخێر نەیە! پیس و گڵاوە لە سەر نوچکەی دڵ هەڵتروشکاوە هەر دەڵێی کوندە لەسەر دوندانە هەر هەڵدەنیشێ لەسەر وێرانە زووخاو، خۆراک و غەم نەدیمیە[1] بە شەو و بەڕؤژ 'یاکەریم'یە بەتەنیا دڵێک ئەوە هەموو بارە! تەنیا گوڵێک و ئەو هەموو خارە؟ پەردەی دڵ دڕا، دڵ سەروبنە پەڕەی گوڵەکەم پاکی کون کونە دەرمانی دەردم لە لای ئێوەیە وەکوو بیستوومە، وا بەڕێوەیە یاخوا بگاتێ، ڕیشەی دڵ دەرهات قەدەم بەخێرە قافڵەی بەزەکات چاوەڕێی ڕەحمم، تۆبی و خوداییت، مەمکە ناهومێد لە دەرکەی شاییت! یاکەریم، ڕەحمێ، ڕۆژی چارەیە پێغەمبەر، فیکرێ، دڵ ئاوارەیە قاقڵاوا، ١٣٤٠ ی هەتاوی (لاپەڕە ١٧١ و ١٧٢ ی چاپی ئەنیسی؛ لە چاپی جەعفەردا نییە) ______________________________________ غەزەلێکی ساکارە. لە چاپی جەعفەردا نەهاتووە. غەزەلێکی دیکەی ئاوات هەیە (ژمارە ٢٠٤ ی ئەم زنجیرەیە، کە عینوانەکەی 'بەخشین' ەو ئاوا دەست پێدەکات: هەی هاوار هاواڵ بارم گرانە / پشتم جدەو بوو، ماڵم وێرانە). تەنیا میسراعی یەکەمی مەتلەعی ئەو شیعرە تا ڕادەیەک هاوشێوەی ئەم غەزەلەیە بەڵام پاشماوەی فەردەکانی بە تەواوەتی لەو جیاوازن. ئەم غەزەلەی بەردەست، بە شەرحی بارودۆخی ڕۆحیی شاعیر دەست پێدەکات، کە بێ هیوایی و ماندوویی لە ژیانی لێ دەبارێت، بە تایبەت کاتێ کە ژیان بە "دەرد"ێک دەناسێنێت و گلەیی دەکات و دەڵێ: بەتەنیا دڵێک، ئەو هەموو بارە؟ تەنیا گوڵێک و ئەو هەموو خارە! لە درێژەی ئەو ڕوونکردنەوانەدا کە سەبارەت بە ژیانی خۆی دەمانداتێ (فەری ١ تا ١٥) و هەمووشی بۆ "هاواڵ" یان "هاواڵان" ی خۆی دەگێڕێتەوە، لە فەردی ١٦ دا دەڵێ "دەرمانی دەردم لە لای ئێوەیە/ وەکوو بیستوومە وا بەڕێوەیە!" لێرەدا خوێنەر دەکەوێتە بیرکردنەوە: ئەوە چ دەرمانێکە کە بە ڕێوەیە و ئەو دەرد و ئازارەی شاعیر لە ناو دەبات؟ ئایا مەرگە؟ ئەگەر وابێت، بۆچی هاواڵان بۆی دەهێنن؟ واهەیە بگوترێ نا، ئەوە هاواڵان نین کە هەواڵی مەرگی بۆدێنن بەڵکوو خودا و پێغەمبەرن (بڕوانە فەردی کۆتایی شیعرەکە واتە 'مەقتەع' کە تێیدا لە 'کەریم' داخوازی ڕەحم و لە 'پێغەمبەر' تکای فیکرێک دەکات). ئەو ڕەحم و فیکرە چین جگە لە هێنانی کۆتایی بە ژیانی خۆی؟. تۆ بڵێی ڕزگاربوون لە ژیان نەبێت و ڕزگار بوون لە تەنگدەستی ژیانی ئاسایی بێت؟ ئەگەرێکی دیکە دەکرێ سەردانێکی دۆستەکانی بێت کە بە ئاواتی دەخوازێت؟ ئەو ئەگەرە تا ڕادەیەک وێچووە لەبەر ئەوەی پێشتریش دیومانە ئاوات چەندە هەست بە تەنیایی دەکات و تامەزرۆی دیداری هاوڕێکانیەتی و ئەو گەرم وگوڕییە لە بەشی گۆڕینەوەی نامەی شیعری لەگەڵ کەسانی وەک مامۆستا حەقیقیدا دەردەکەوێت. ئەی تۆ بڵێی مەسەلەکە گەورەتر نەبێت و ڕزگاریی نیشتمانی شاعیر نەبێت لە دەست داگیرکەران؟ لەبیرمان نەچێت کە شیعرەکە لە ساڵی ١٣٤٠ ی هەتاوی (١٩٦١ز.)دا گوتراوە. ئەو ساڵە هێشتا شۆڕشی ئەیلوول دەستی پێ نەکردبوو بەڵام سەرەتای چوونی لاوانی سەر بە حزبی دیموکراتی کوردستان لە ئێرانەوە بەرەو باشووری کوردستان پەیدا ببوو. حکوومەتی شا لە دامەزراوێکی قورس و قایم دەچوو و ساواک و ڕوکنی دووی ئەرتەش لە دوو هێرشی گەورەدا، ژمارەیەکی زۆر لە لاوانی کوردیان خستبووە زیندانەوە. بە ماوەیەکی کەم دوای ئەوە، سەید تاهیری کوڕی ئاوات، کە لە ناو ڕیزی پێشمەرگەکانی حزبی دیموکراتی کوردستاندایە، دەچێتە باشووری کوردستان و ئاوات خۆیشی بە شێوەی غیابی دەکرێتە ئەندامی کومیتەی ناوەندی حزب و هەر ئەو چالاکییە سیاسییانە و پەیوەند لەگەڵ پێشمەرگەیە کە چەند ساڵێک دواتردەبێتە هۆی گیران و دوو ساڵ لە زیندان مانەوەیدا. ئەو ئاماژەیەم بۆیە بوو کە بڵێم دەکرێ هۆی کەساسی و بێ هیوایی شاعیر لەم پارچە شیعرەدا، سیاسی بێت و ئەو هاواڵانەی وا بانگیان دەکات و دەڵێ "دەرمانی دەردم لای ئێوەیە" و "بەڕێوەیە"، واهەیە هاوڕێیانی حزبیی شاعیر بن و ئەو بەڕێوەیە بریتی بێت لە ڕاپەڕینێک دژ بە ڕژیمی شا، کە تا مۆخی ئێسقان ناخۆشی دەویست. من زیاتر لەگەڵ ئەم ئەگەرەی دواییم. بوردەباری: تەحەممول. فارسییە سەرفیراز: سەربەرز. فارسییە سەرفیراز نەبن...: دەگەڕێتەوە بۆ خەم و میحنەتی فەردی پێشوو، کە گوتبووی وەک دایک و بابە گەورەمیان لێهاتووە! والیدەین: دایک و باب ئالوودە: تێکەڵاو بوون، لەگەڵ شتێک یان کەسێکدا بوون، لێرەدا دەست لەملانی خەو بوونە. قنچکە سڵاو: قنچکە زیپکەیە؛ قنچکە سڵاو باپشکێوە (بە فارسی گل مژە) (هەنبانە بۆرینەی مامۆستا هەژار) نوچکە: لووتکە، بەرزایی دوند: تروپکی کێو نەدیم: خزمەتکار و پارێزگاری کەسێک قافڵەی بە زەکات: کاروانێکی بازرگانی کە زەکاتی درابێت
|