دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

 شیعری ژمارە ٢٠٩

چوارینەکان (ئایینی / عیرفانی)

 

 

(٧ تا ١٠)

٧

ئێوه که لە خەودان و هەڵستانوو نییە
دایم به گوناح دەڕۆن و وەستانوو نییە
مەعشووقەیی ئێوه هەر گژ و گیا و دڕکە
بێ‌هیممەتن و فکری گوڵستانوو نییە
[1]

 

٨

گەر ژیری، ئەگەر شێتی، نەمانت لەبەرە
زانا بی وەیا نەزان، هەموو دەردی‌سەرە[2]
هەرچەنده بژی به خۆشی یا ناخۆشی
تێشوو بەره، زۆر حەستەمه، دوامین سەفەرە

 

٩

شەو هەسته که عاشقان به شەو ڕادەپەڕن
چڵکی دەم‌وچاو به ئاوی دەسنوێژ دەسڕن
ئەو تاقمه وا به شەو دەکەن ڕاز و نیاز
مەعلوومه ئەوانه ڕەستگار بوون و کوڕن

 

١٠

ماوێکی لەمێژ ژیام، تەمەن دوایی هات[3]
کاتی سەفەرم هاتووه، دەڕوا ئاوات
جوان بووم و جحێڵ و ئێسته پیر و زورهان
بەو حاڵەشەوه دەڕۆم و نیمه سەوقات

(بەشێک لە لاپەڕە ٢١٠ تا ٢١٧ ی چاپی ئەنیسی و ٣٤٥ تا ٣٥١ ی چاپی جەعفەر)

___________________________________ 

ناوەرۆکی ئەم چوارینانە لە بیری خەییامی گەلێک نزیکن. پەیامی ئاشکرای هەموویان بێ بایەخی و بێ ئامانجیی ژیان و حەققانییەتی مردنە، ڕاست وەک ئەوانەی وا لە شێعری خەییامدا هەن بەڵام لێرەدا تەئییدی زیاتر لەسەر لایەنە ئایینییەکەی وەک پێداویستیی چاوەڕوانیی ڕۆژی حەشر و نەشر کراوە، واتە ئایینی و خواپەرستانەشن.

ئەو مەسەلەیە، لە وشە و عیبارەتەکان دەردەکەوێت. بۆ نموونە، کاتێ کە دەڵێ "فیکری گوڵستانوو نییە"، یان "تێشوو بەرە"، یان باس لە "ئاوی دەسنوێژ" و بردنی "سەوقات" دەکات، هەمووی ئاماژەن بەو فیکرە ئایینییەی وا مێشکی شاعیری داگرتووە، هەر بەم پێیەش، دەکرێ لە چوارچێوەیەکی فەلسەفی-ئایینی دا بگیرێنە بەرچاو. کارتێکەریی شیعری ابوسعید ابوالخیر بە سەر هەندێک لە چوارینەکانەوە دیارە بۆ نموونە، لە چوارینەی ژمارە ٩دا کاتێ دەڵێ: "شەو هەستە کە عاشقان بە شەو ڕادەپەڕن...".

بە گوناح دەڕۆن: واتە هەڵس وکەوتتان گوناهبارانەیە.

 

گژوگیا و دڕک: وەک دژبەری گوڵستان هاتوون. شاعیر دەڵێ ئێوە لە بیری گوڵستانی بەهەشتی ئەودنیادا نین و دڵتان بەو گژگیای هیچ و پووچەی ئەم دنیایە خۆش کردووە.

دڕک: دڕوو

تێشوو: تۆشە، ئازووقەی هەڵگیراوی ڕێبوار لە ڕێگا.

دوامین: دوایین

 

حەستەم: ئەستەم، نەهاسان.

کوڕن: ئازان. ئەم چەشنە پەند و زاراوانەی کۆمەڵگای کۆنی کوردستان ئێستا ئیتر برەویان نەماوە و دەبێ هەوڵ بدرێت لە قامووسی ژیانی ڕۆژانەش بخرێنە دەرەوە، بەڵکوو هەڵاواردن و جیاوازیدانان لە نێوان نێر و مێ بە تەواوەتی لە ناو ئەدەبیاتی کوردی و قسە و هەڵسوکەوتی ڕۆژانەی هەموومان قرت بکرێت. دیارە ئەم شیعرە ئاوێنەی ژیانی سەردەمێکە کە چەمکی ژێندەر و مافی بەرانبەریی ژن وپیاو نەهاتبووە ناو کۆمەڵگای ئێمەوە.

ماوێکی: ماوەیەکی

لەمێژ: زۆر، دوور ودرێژ

دەڕوا ئاوات: ئیهامی تێدایە. واتای نزیکی ئەوەیە کە ئاواتی شاعیر دەمرێت و تەواو دەبێت؛ بەڵام واتای دووهەمێکیشی هەیە: هیوا و ئاوات و ئارەزوو دەڕۆن و نامێنن.

زورهان: پیر و بێ تاقەت

سەوقات: دیاری دەست


 

[1]   چاپی ئەنیسی هەر سێ لەتکە شیعرەکەی وەک هەڵستانو، وەستانو، گوڵستانو نووسیوە. دەبێ وریا بین درێژ کردنەوەی واوەکە زیان بە کێشی شیعرەکە نەگەیێنێت،

[2]  چاپی ئەنیسی: هەمو

[3] چاپی ئەنیسی: ژییام

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de