دیوانی نوێی شیعره‌کانی سه‌ید کامیل ئیمامی (ئاوات)

نووسین و ئاماده‌کردنی:  ئه‌نوه‌ر سوڵتانی

 شیعری ژمارە ٢٠٣

بەهاری ناخۆش

 

 

شەماڵ هات بۆ لام، سەربەقوڕ، عاجز

هەناسە سارد و خەمبار و دڵ کز

پێم‌کوت تۆ بۆ وای؟ جاران هەر به غار
دەتهێنا موژدەی فەسڵی نەوبەهار!
[1]

دەبوو زۆر بەشاش، ڕووخۆش و جوان بی
هێنەری موژدەی خێڵی گوڵان بی

وەڵامی داوه شەماڵ به دزە:
هاتم بۆ وڵات به شنه و کزە

که موژدەی نەورۆز بێنم بۆ هۆزم
چەکوشی گەردوون شکاندی پۆزم

دیتم له شیو و لاپاڵ و تەلان
دەنگی شیوەنه و واوەیلا و گریان

لە سەر چڵی دار هەزاران بولبول
وەک مەنجەڵ دەکوڵن، دەدەن قوڵت‌وکوڵ                                            

سەد مەجنوونم دی، ڕووتەڵ له شاخان
به واوەیلا و شین، به ئاخ و داخان

بولبول بۆ گوڵ و مەجنوون بۆ لەیلا
وێکڕا دەیانکرد شین و واوەیلا

لە بیرم چۆوه پەیامی نەورۆز
[2]
بڵاوکەمەوه بۆ گەل و بۆ هۆز

            شێت و شەیدا بووم هێندم خەم خواردن
            ناچار جێم‌هێشتن، به خودام سپاردن

 

                                    قاقڵاوا، ١٣٤٢ی هەتاوی

(لاپەڕە ١٩٨ و ١٩٩ ی چاپی ئەنیسی و ٣٢٨ و ٣٢٩ی چاپی جەعفەر)

_______________________________ 

 

عینوانی شیعرەکە لە هەردوو چاپدا وەک یەکە.

 

شیعرێکی ساکار، یان باشتر بڵێم نەزمێکی ساکاری سیاسییە. وێدەچێت لە پەیوەندی ڕووداوەکانی شۆڕشی ئەیلوولدا بێت. نازانم لە نەورۆزی ئەو ساڵی ١٣٤٢ (١٩٦٣ز)دا چی ڕوویداوە بەڵام هەرچی هەیە دەبێ حکوومەتی عیراق گورزێکی لە خەباتکارانی شۆڕشی ئەیلوول وەشاندبێت و ژمارەیەک شۆڕشگێڕی کوردی شەهید کردبێت کە ئەو ڕووداوە بۆتە هەوێنی ئەم شیعرە. خاڵێکی دیکە بتوانم بیری لێبکەمەوە کۆدیتای ٨ ی فێبریوەری (شوبات)ی ساڵی ١٩٦٣ ی عەبدولسەلام عارف لە عەبدولکەریم قاسم و دەسەڵات سەندنی بەعسییەکانە لە عیراق کە ئەویش بە ماوەیەکی کەم پێش نەورۆزی ئەو ساڵە بووە.

 

ئەگەرێکی دیکە دەتوانێ ڕووداوەکانی ئەو ساڵەی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بێت. بەڵام من جگە لە ئیسلاحاتی ئەرزی و بێدەسەڵات بوونی ئاغاوەت لە ئێرانی ئەو ساڵەدا هیچی وا نابینم. بڵێی ڕووی قسەی ئاوات لە گرتنی خەباتکارانی کورد لە لایەن حکوومەتی شاوە نەبێت کە ئەوساڵە گیران و هەندێک ئاغاواتی ناوچەکەشیان لەگەڵ بوو؟

 

سەبارەت بە ڕێکەوتی گوترانی شیعرەکان من خاڵێکی دیکەشم هەیە بیڵێم. چ لە سەردەمی شا و چ ئێستادا هەندێک شاعیر شیعرێک دادەنێن و بۆ ئەوەی نەکەوێتە بەر تێغی سانسۆر ڕێکەوتی ساڵانی پێشتری لەسەر دادەنێن. ئەو فێڵە، بۆ نموونە، ئەحمەدی شاملوو کردوویەتی. تۆ بڵێی ئەم شیعرەی ئاواتیش لە مەجالێکی دیکەدا نەگوترابێت؟

 

سەربەقوڕ: کەسێکی خەفەتبار کە لە سەر نەریتێکی کۆمەڵگای عەشیرەیی، بە هۆی کارەساتێکی گەورەوە قوڕ بە سەری خۆیدا دەکات.

 

هەناسە سارد: کەسی بێ عەنوای هەژاری بێ دەسەڵات

 

بەغار: بە هەلینگدان، بە هەڵاتن

 

نەوبەهار: شاعیر لەجیاتی بەهاری هێناوە. پێشتریش گوتوومە، نەوبەهار لە مانگی دووهەمی بەهاردایە نەک لە سەرەتای بەهار.

 

بەشاش: (بە شەددی پیتی /ش/ ی یەکەم) شاد، سەرودڵ خۆش

 

بەدزە: بە ئەسپایی یان بەدزییەوە.

 

شنە: سروە، بای شەماڵ، هاتنی سروە، لەرەی سروە. (هەنبانە بۆرینەی مامۆستا هەژار)

 

کزە: شنە، سروە، بای بسکان (هەنبانە بۆرینە)

 

هۆز: لێرەدا واتای گشتیی گەل دەدات.

 

پۆز: کەپۆ، دەم و لەوس (هەنبانە بۆرینە)

 

شیو: دۆڵی تەنگ(هەنبانە بۆرینە)

 

لاپاڵ: قەدیاڵی کێو، تەنیشت(هەنبانە بۆرینە)

 

تەلان: بەندەن، بەرزایی کێو(هەنبانە بۆرینە)

 

قوڵت وکوڵ: جۆشی ئاو، بڵقی چوونە ژێر ئاو(هەنبانە بۆرینە)

 

مەجنوون: دەبێ نیاز لە لاوانی وەتەن بێت.

 

ڕووتەڵ: ڕووت وقووت، دژی پۆشتە.

 

وێكڕا: هەموو پێکەوە

 

بەحری عەرووزیی شیعرەکە،

  متقارب مثمن اثلم (هجایی): فع‌لن فعولن// فع‌لن فعولن


 

[1] چاپی ئەنیسی نیشانەی پرسیاری لە کۆتایی فەردەکە داناوە.

[2] چاپی ئەنیسی: لەبیرم چووە

 

www.rojhalat.de / www.bokan.de